Ένα από τα πιο σημαντικά αποτελέσματα της ορθοδοντικής θεραπείας είναι η καθημερινή εξοικείωση του ασθενή με την στοματική του υγιεινή. Απαραίτητη προϋπόθεση επιτυχίας της ορθοδοντικής θεραπείας είναι η συνεργασία του ασθενή στο να έχει απολύτως καθαρά τα δόντια του σε όλη τη διάρκεια της ορθοδοντικής θεραπείας. Με απλά λόγια καθαρά δόντια σημαίνει και ούλα χωρίς φλεγμονή . Ούλα χωρίς φλεγμονή(δηλαδή ουλίτιδα) σημαίνει μετακινήσεις δοντιών χωρίς πόνο. Οι ανώδυνες μετακινήσεις δοντιών συντομεύουν την πορεία της θεραπείας διότι είναι δυνατή η προοδευτική αύξηση δυνάμεων στα δόντια χωρίς δυσανασχέτηση του ασθενή.
Φλεγμαίνοντα και πρησμένα ούλα (ουλίτιδα) δυσκολεύουν την ομαλή πορεία της ορθοδοντικής θεραπείας και εγκυμονούν κινδύνους για μόνιμες βλάβες.
Δόντια με δυσχρωμίες και απασβεστίωση, ούλα πρησμένα και φλεγμαίνοντα μετά από ορθοδοντική θεραπεία με ελλιπή στοματική υγιεινή.
Καθαρά δόντια, καθαρά ούλα και υγιές στόμα σημαίνει ισχυρή άμυνα όλου του οργανισμού διότι το στόμα είναι ο καθημερινός δίαυλος επικοινωνίας του ανθρωπίνου σώματος με το περιβάλλον του.
Με το καθημερινό σωστό καθάρισμα των δοντιών αποφεύγεται και ο κίνδυνος δημιουργίας απασβεστιώσεων και δυσχρωμιών γύρω από τις ακίνητες συσκευές. Η τερηδόνα της αδαμαντίνης αλλά και της ρίζας των δοντιών είναι ένας άλλος πιθανός κίνδυνος πλημμελούς στοματικής υγιεινής.
Επομένως έμφαση πρέπει να δοθεί στην καθημερινή αποτελεσματική στοματική υγιεινή είτε ο ασθενής είναι παιδί είτε ο ασθενής είναι ενήλικας.
Ξεκινάμε πάντα με τον μεσοδόντιο καθαρισμό που πρέπει να γίνεται τουλάχιστον μία φορά την ημέρα(ιδανικά δύο) ιδιαίτερα το βράδυ. Σας προτείνουμε μία από τις παρακάτω μέθοδους:
Α) Μεσοδόντια βουρτσάκια.
Υπάρχουν πολλές εταιρείες παραγωγής μεσοδόντιων βουρτσών. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις παρακάτω: Tepe, Inadent, Elgydium, Gum, Oral B, Intermed κτλ Υπάρχουν επίσης παραλλαγές στη λαβή των βουρτσών ( πιο μακριές λαβές που έχουν ανταλλακτικά για τα άκρα τους). Δείτε από τον φαρμακοποιό σας και δοκιμάστε για να καταλήξετε σε αυτό που σας εξυπηρετεί καλύτερα.
Β) Μεσοδόντιες γλυφίδες σιλικόνης
TePe Easy Pick είναι ένα είδος εύκαμπτης οδοντογλυφίδας με ανάγλυφες προεξοχές για αποτελεσματικό μεσοδόντιο βούρτσισμα
Παρακολουθείστε και αυτό το σύντομο εκπαιδευτικό βίντεο:
Γ) Ορθοδοντικό νήμα
Είναι ειδικό οδοντιατρικό νήμα που επιτρέπει το μεσοδόντιο καθαρισμό μεταξύ δοντιών που έχουν ακίνητες ορθοδοντικές συσκευές(σιδεράκια), γέφυρες ή εμφυτεύματα. Είναι τεμάχια νήματος τριάντα εκατοστών που είναι άκαμπτα τα δύο άκρα τους ενώ έχουν σπογγώδη πάχυνση στη μέση για να καθαρίζουνε τα ούλα.
Αφού περάσουμε το άκαμπτο άκρο τους κάτω από το ορθοδοντικό σύρμα τοποθετούμε το παχύ μέρος ανάμεσα από τα δόντια και τα καθαρίζουμε με κίνηση από πάνω προς τα κάτω. Το ορθοδοντικό νήμα θα το βρείτε στα φαρμακεία από την TePe bridge and implant floss, ή Oral b super floss , ή Gum ortho floss, ή iDontix x- floss ή Thornton Bridge and Implant cleaners και πιθανώς από άλλες εταιρείες.
Δ) Μεσοδόντιες διχάλες νήματος και οδοντιατρικό νήμα.
Οι μεσοδόντιες διχάλες ή βελόνες χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα με ένα κομμάτι συνηθισμένου οδοντιατρικού νήματος τριάντα περίπου εκατοστών. Αφού τοποθετήσουμε το νήμα εντός της διχάλας περνάμε την βελόνα κάτω από το ορθοδοντικό νήμα και στη συνέχεια διαπερνάμε το νήμα ανάμεσα από τα δόντια καθαρίζοντάς τα με κινήσεις από πάνω προς τα κάτω.
Παρακολουθήστε και αυτό το σύντομο εκπαιδευτικό βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=3n7eH3B852o
Βουρτσίστε με σύστημα όλες τις επιφάνειες των δοντιών μέσα έξω πάνω κάτω δεξιά αριστερά. Φυσικά δεν ξεχνάτε να βουρτσίσετε και τα δόντια που δεν έχουν σιδεράκια αλλά και την ράχη της γλώσσας για να φρεσκάρετε και την αναπνοή σας! Αφού πρώτα ολοκληρωθεί ο μεσοδόντιος καθαρισμός με έναν από τους τρόπους που σας περιέγραψα συνεχίστε με την χρήση της οδοντόβουρτσας και καθαρίστε όλα τα δόντια. Βουρτσίστε τα δόντια σε όλες τους τις επιφάνειες. Μην ξεχνάτε να βουρτσίσετε και την ράχη της γλώσσας!
Η λεκτική προτροπή των γονέων προς τα παιδιά συνήθως δεν αρκεί. Καλό είναι οι ίδιοι οι γονείς να ασχοληθούν και να καθιερώσουν την σωστή στοματική υγιεινή στα παιδιά τους. Αποκτούν και οι ίδιοι όφελος γιατί η στοματική υγιεινή γίνεται οικογενειακή συνήθεια.
Δείτε ένα χρήσιμο βίντεο πως να βουρτσίζετε τα δόντια σας:
Τι οδοντόκρεμες να χρησιμοποιούμε;
Είναι θέμα προσωπικής προτίμησης σε γεύση. Οποιαδήποτε οδοντόκρεμα βοηθάει στον καθαρισμό αρκεί να έχει φθόριο. Σε περιπτώσεις που υπάρχει ευαισθησία δοντιών στο κρύο προτιμήστε μία οδοντόκρεμα για ευαίσθητα δόντια. Σόδα ή αλάτι ή διάφορες άλλες συνταγές οδοντικής πάστας δεν τις συνιστούμε. Το αντίθετο πρέπει να αποφεύγονται. Υπάρχουν οδοντόκρεμες με φυσικά συστατικά αν τέτοια είναι η επιθυμία σας. Ρωτήστε τον φαρμακοποιό σας σχετικά με τις διάφορες διαθέσιμες μάρκες.
Τι οδοντόβουρτσες ηλεκτρικές ή μη;
Προτιμήστε τις μαλακές οδοντόβουρτσες (soft) . Καθαρίζουν αποτελεσματικά τα δόντια και τα ούλα ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο φθοράς της αδαμαντίνης και των ούλων από αδέξιες συνήθειες. Μπορεί οι μαλακές οδοντόβουρτσες να φθείρονται γρηγορότερα αλλά προστατεύουν καλύτερα άρα αξίζουν την προτίμησή σας.
Υπάρχουν ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες που μπορούν επίσης να καθαρίσουν αποτελεσματικά τα δόντια σας ακόμη και με σιδεράκια.
Οδοντόβουρτσα χειρός ή ηλεκτρική είναι θέμα προτίμησης του ασθενή.
Έχω την προσωπική γνώμη ότι οι ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες μετά τον αρχικό ενθουσιασμό από την χρήση τους καταλήγουν στα ράφια κάποιας αποθήκης όπως και πολλές άλλες ηλεκτρικές μικροσυσκευές του σπιτιού.
Πόσες φορές την ημέρα πρέπει να βουρτσίζουμε τα δόντια και τα σιδεράκια μας;
Μεσοδόντιο καθάρισμα μία έως δύο φορές την ημέρα και βούρτσισμα των δοντιών και της γλώσσας δύο με τρείς φορές την ημέρα είναι η ιδανική συχνότητα στοματικής υγιεινής.
Κίνδυνοι από έλλειψη στοματικής υγιεινής
Η πλημμελής φροντίδα των δοντιών προκαλεί φλεγμονές και οίδημα των ούλων (ουλίτιδα) με έντονες αιμορραγίες και πόνο από τις πιέσεις στα δόντια. Η ουλίτιδα είναι μέγας ανασταλτικός παράγοντας για την πορεία της ορθοδοντικής θεραπείας. Άλλο ανεπιθύμητο αποτέλεσμα που ενδέχεται να εμφανιστεί είναι η τερηδόνα των δοντιών αλλά και η δυσχρωμία της αδαμαντίνης γύρω από τα σιδεράκια που στιγματίζει τα δόντια μετά το τέλος της θεραπείας. Βουρτσίζετε λοιπόν καθημερινά και με σωστό τρόπο τα δόντια, τα ούλα και τα σιδεράκια σας για να αποφύγετε τέτοιου είδους προβλήματα.
Κίνδυνοι από υπερβολικό και λάθος τρόπο βουρτσίσματος
Κίνδυνοι από υπερβολικό και έντονο βούρτσισμα ειδικά αν αυτό συνδυάζεται με την χρήση σκληρής οδοντόβουρτσας είναι η αποτριβή της αδαμαντίνης και η υποχώρηση των ούλων. Είναι λάθος να πιέζουμε με δύναμη και με σκληρή οδοντόβουρτσα τα δόντια και τα ούλα με την εντύπωση ότι έτσι καθαρίζονται πιο αποτελεσματικά. Αντίθετα τα ούλα και τα δόντια τραυματίζονται και παθαίνουν μόνιμες βλάβες που δύσκολα αποκαθίστανται. Είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιούμε απαλές κινήσεις και μαλακή οδοντόβουρτσα για το βούρτσισμα πάντα από τη μεριά των ούλων με κατεύθυνση στα δόντια.
Στοματικά διαλύματα
Υπάρχουν στοματικά διαλύματα που πιθανώς να τα συστήσει ο ορθοδοντικός σας αν πράγματι τα χρειάζεστε. Προσωπικά δεν συστήνω την αλόγιστη καθημερινή χρήση στοματικών διαλυμάτων γιατί περιέχουν χημικά αντισηπτικά που σκοτώνουν αδιακρίτως τα καλά και όχι μόνο τα κακά μικρόβια της μικροβιακής χλωρίδας του στόματος. Διαταράσσουν έτσι την ισορροπία που είναι απαραίτητη για την φυσιολογική άμυνα του στόματος. Διαλύματα φθορίου για ενίσχυση της αδαμαντίνης και περιορισμό της ευαισθησίας στο κρύο είναι μία πιθανή ένδειξη όπως και gel χλωρεξιδίνης για αρχικό έλεγχο έντονης ουλίτιδας είναι οι πιθανές ενδείξεις για χρήση διαλυμάτων αλλά πάντα κατόπιν συγκεκριμένης συνταγής κατά περίπτωση ασθενούς. Για φρέσκια και δροσερή αναπνοή ένα απαλό βούρτσισμα της ράχης της γλώσσας είναι το πιο αποτελεσματικό.
Ακίνητοι σταθεροποιητικοί νάρθηκες στο πίσω μέρος των δοντιών
Τα συρματάκια που είναι κολλημένα στο πίσω μέρος των δοντιών και χρησιμεύουν για την σταθεροποίηση των αποτελεσμάτων της ορθοδοντικής θεραπείας. Πρέπει να καθαρίζονται καθημερινά με ένα από τους τρόπους που αναφέρονται στο μεσοδόντιο βούρτσισμα.
Οι διαφανείς νάρθηκες (τύπου invisalign ή aligners) και οι κλασσικές ορθοδοντικές συσκευές τύπου Hawley πρέπει να καθαρίζονται καθημερινώς γιατί συσσωρεύονται μικρόβια από την χρήση τους. Ο καθαρισμός γίνεται με νερό βρύσης κανονικής θερμοκρασίας και βούρτσισμα με ξεχωριστή οδοντόβουρτσα και υγρό σαπούνι για τα χέρια. Επίσης επειδή οι κινητές συσκευές πιθανώς μετά από καιρό συσσωρεύουν και πέτρα μπορείτε να τις αφήσετε για μισή ώρα σε ξύδι για να καθαριστούν αποτελεσματικά. Μην ξεχνάτε να βουρτσίζετε και την θήκη που φυλάτε τις κινητές συσκευές σας!
Ξεκινήστε λοιπόν να φροντίζετε το στόμα σας καθημερινά και με το σωστό τρόπο που σας περιγράψαμε. Η ορθοδοντική θεραπεία θα γίνει πιο αποτελεσματική, εντελώς ανώδυνη και πιο γρήγορη. Τα οφέλη της συνήθειας να περιποιείστε το στόμα σας σωστά θα τα έχετε για πάντα και μετά το τέλος της ορθοδοντικής σας θεραπείας.
Δόντια και ούλα υγιή μετά το τέλος της ορθοδοντικής θεραπείας.
Με απαλή κίνηση προωθούμε το βουρτσάκι μία έως δύο φορές ανάμεσα από τα δόντια.
Υπάρχει σε δύο μεγέθη.
μικρό( χρώμα πορτοκαλί) και μεσαίο(χρώμα μπλέ).
Τοποθετείστε με ανάλαφρη κίνηση τη γλυφίδα 
ανάμεσα από τα όλα τα δόντια σας μία έως δύο φορές
Ίδιας χρήσης και αποτελεσματικότητας είναι και τα Soft Picks της εταιρείας Gum.
